Portretrecht verbiedt gebruik
Als een persoon herkenbaar wordt afgebeeld heeft hij of zij een zogenaamd portretrecht. Herkenbaar is overigens niet per se van de voorkant, of met het gezicht afgebeeld. Een houding of manier van lopen is soms al herkenbaar.
Heb je een mooie foto gemaakt? En wil je die in een nieuwsbericht plaatsen, of juist als sfeerbeeld op je website? Dan moet je rekening houden met het portretrecht van de persoon die herkenbaar op de afbeelding staat. Die persoon heeft namelijk het recht om bezwaar te maken tegen openbaring van dat portret. Maar wel alleen wanneer hij of zij er een redelijk belang bij heeft dat de foto niet (zomaar) wordt openbaar gemaakt.
Om te beoordelen of de afgebeelde persoon een redelijk belang heeft, moet je met verschillende aspecten rekening houden. Denk onder meer aan privacy en de eer en goede naam van de afgebeelde persoon. Maar je kunt ook denken aan de commerciële voordelen die de persoon misloopt. Het redelijk belang van de afgebeelde persoon zou kunnen inhouden dat publicatie niet is toegestaan. Maar het kan ook heel goed zijn dat hij er voorwaarden aan verbindt. Hierbij is het nog goed om te vermelden dat als de geportretteerde ook de opdrachtgever voor het maken van dat beeld is, dat sowieso eerst toestemming nodig is voordat een beeld gepubliceerd mag worden.
De quitclaim biedt uitkomst
Simpel gezegd is de quitclaim een toestemmingsformulier waarop een gefotografeerd persoon toestemming kan geven voor gebruik van zijn of haar portret. Voordeel hiervan is dat de fotograaf of koper van de afbeelding zekerheid heeft over de mogelijkheden van gebruik. Daar komt nog eens bij dat deze toestemming voor het portretrecht niet achteraf kan worden ingetrokken. De zekerheid over het openbaar maken blijft dus bestaan (kleine kanttekening: de AVG maakt dit nog wel een beetje lastig. Lees meer over toestemming onder de AVG hier).
Voor fotografen en marketingmedewerkers is het verkrijgen van toestemming voor het gebruiken van een portret vaak een belangrijk onderdeel van het werk. Zonder deze toestemming heeft een fotograaf wel het auteursrecht op het beeld, maar staat het portretrecht in veel gevallen in de weg aan publicatie. En dat heeft natuurlijk weer invloed op de waarde van het beeld. Als het beeld toch is gepubliceerd en achteraf blijkt dat hier toestemming voor nodig was geweest, kan de geportretteerde bijvoorbeeld een schadevergoeding vorderen.
Toestemming geven: aan wie?
De toestemming wordt gegeven door de persoon die wordt afgebeeld, voor een bepaald gebruik of een bepaalde manier van openbaar maken. Dit dient goed beschreven te worden. Aan wie de toestemming gegeven wordt, kan worden afgestemd tussen de gebruikers van het portret. De marketeer kan zelf toestemming vragen, maar kan ook aan de fotograaf eisen dat hij de afbeelding inclusief quitclaim aanlevert. Belangrijk is dat duidelijk in de quitclaim naar voren komt wie toestemming heeft gegeven, aan wie en waarvoor. Vaak betekent dit dat de fotograaf en de marketeer of andere opdrachtgever met elkaar afstemmen wat er precies in de quitclaim dient te staan.
In alle gevallen is het belangrijk om de toestemming voldoende specifiek te beschrijven. Houd daarbij bijvoorbeeld rekening met de eisen aan toestemming uit het privacyrecht.