(Verplichte) vakantiedagen, hoe zit dat?

Werknemers en vakantiedagen, hoe zit dat eigenlijk allemaal? Hoeveel krijgen ze er en wanneer mogen ze de vakantiedagen opnemen? Mag je ook een dag verplicht stellen, of misschien wel een hele periode? En nu, tijdens de lock-down, mag je dan je werknemers verplichten hun vakantiedagen op te nemen – ze hebben immers toch vrij? Je leest het hier!

Vakantiedagen in de arbeidsovereenkomst

Iedere medewerker in Nederland heeft recht op vakantiedagen. Het minimum aantal vakantie-uren per jaar is wettelijk vastgesteld. Momenteel zijn dat er vier keer het aantal afgesproken arbeidsuren per week. Werk je 40 uur per week? Dan heb je dus recht op minimaal 4 maal 40 uur vakantie. Als je 8 uur per dag werkt zijn dat 20 dagen per jaar. Dit kan overigens meer zijn, als er een cao van toepassing is, waarin het minimum hoger is.

Extra vakantiedagen geven

Naast het minimum aantal vakantie uren, kun je werknemers extra betaalde vakantiedagen geven. Deze afspraken maak je in de arbeidsovereenkomst en zijn onderdeel van de arbeidsvoorwaarden. De werknemer die gebruik wil maken van zijn wettelijke vakantiedagen (het minimum aantal), kan dit doen tot een half jaar ná het kalenderjaar waarin hij ze gespaard heeft. Daarna komen de dagen te vervallen en heeft hij geen recht op vervangende schadevergoeding, tenzij hij ziek was en daardoor geen vakantie op kon nemen. De extra gegeven vakantiedagen (de bovenwettelijke) mag een werknemer tot 5 jaar na dat kalenderjaar nog opnemen.

De werknemer mag kiezen

Voor alle soort vakantiedagen geldt dat de werknemer mag aangeven op welke momenten hij zijn vakantiedagen wenst op te nemen. De werkgever moet aan deze wens tegemoet komen, tenzij er echt een goede reden is om dit te weigeren. Aan dit weigeren van de vakantiewensen zijn ook weer voorwaarden verbonden. Zo moet een werkgever die goede redenen heeft om de vakantiewens te weigeren, de werknemer de kans geven op een ander moment twee aaneengesloten weken óf tweemaal een hele week vrij te nemen. En die weigering mag maximaal 2 weken na het verzoek worden gegeven, anders geldt de vakantie alsnog als aanvaard. Voor bovenwettelijke vakantiedagen mag die termijn dan wel weer contractueel worden verlengd.

Kom je er op een later moment achter dat die vakantie toch niet zo handig was? Dan mag je als werkgever die vakantiemomenten wijzigen, maar moet je wel de schade vergoeden die de werknemer daardoor lijdt. Denk bijvoorbeeld aan de annuleringskosten voor de geboekte reis.

Daar staat tegenover dat de werknemer de opgenomen dagen niet zomaar mag intrekken, bijvoorbeeld doordat hij niet meer op reis kan. Voor het intrekken van de vakantiedagen heeft hij goedkeuring nodig van jou als werkgever.

Vakantiedagen opleggen mag onder voorwaarden

Bij sommige bedrijven zijn er dagen waarop er eigenlijk geen werk is. Bijvoorbeeld rondom de kerstdagen, de dag tussen hemelvaart en het weekend, of juist hartje zomer. Die dagen laat je de medewerkers het liefst gebruik maken van hun betaalde vakantiedagen. Want wat moeten zij immers op de werkvloer doen? Een verplichte vakantiedag opleggen mag, maar uiteraard wel weer onder een aantal voorwaarden.

Allereerst moet die mogelijkheid om vaste vrije dagen in te plannen in de arbeidsovereenkomst zijn afgesproken. Je kunt er dan voor kiezen om ook in de arbeidsovereenkomst aan te geven welke dat zijn (bijvoorbeeld jaarlijks alle dagen tussen kerst en oud en nieuw). Je kunt er ook voor kiezen om af te spreken dat de dagen voor een bepaald kalenderjaar op zijn hoogst in december van het jaar ervoor worden vastgesteld.

Vakantiedagen opleggen tijdens verplichte bedrijfssluiting

Op het moment dat deze blog gepubliceerd is, zijn een groot aantal bedrijven verplicht gesloten vanwege de corona lock-down. Werkgevers willen in zo’n geval het liefst dat hun werknemers de tijd die ze wel open mogen zijn, volledig komen werken. Een oplossing zou dan zijn om alle werknemers gedurende een verplichte bedrijfssluiting hun dagen op te laten nemen. Op die manier is de kans groter dat medewerkers tijdens de openingsuren volledig inzetbaar zijn.

Gezien de voorwaarden die ik hiervoor heb geschetst, is het niet zomaar mogelijk om werknemers te verplichten hun vakantiedagen op te nemen. Zij mogen doorgaans zelf kiezen, tenzij er ruim van tevoren vaste dagen zijn afgesproken. Je hebt hiervoor dus instemming van de werknemer zelf nodig. En die zal, nu hij ook niet op vakantie kan, die instemming niet zo snel geven. Wel kun je hen er natuurlijk op wijzen dat de vakantiedagen van het vorige kalenderjaar tot uiterlijk 1 juli van het volgende jaar gebruikt kunnen worden.

Heb je een regeling vastgesteld naar aanleiding van bovenstaande? En wil je die op een later moment weer wijzigen? Houd er dan ook rekening mee dat de ondernemingsraad hier wat over mag zeggen.